128. löggjafarþing 2002–2003.
Þskj. 452 — 391. mál.
Frumvarp til laga
um breyting á lögum um kosningar til Alþingis, nr. 24/2000.
(Lagt fyrir Alþingi á 128. löggjafarþingi 2002–2003.)
1. gr.
1. Norðvesturkjördæmi.
Til þess teljast eftirtalin sveitarfélög: Akraneskaupstaður, Hvalfjarðarstrandarhreppur, Skilmannahreppur, Innri-Akraneshreppur, Leirár- og Melahreppur, Skorradalshreppur, Borgarfjarðarsveit, Hvítársíðuhreppur, Borgarbyggð, Kolbeinsstaðahreppur, Eyja- og Miklaholtshreppur, Snæfellsbær, Grundarfjarðarbær, Helgafellssveit, Stykkishólmsbær, Dalabyggð, Saurbæjarhreppur, Reykhólahreppur, Vesturbyggð, Tálknafjarðarhreppur, Bolungarvíkurkaupstaður, Ísafjarðarbær, Súðavíkurhreppur, Árneshreppur, Kaldrananeshreppur, Hólmavíkurhreppur, Broddaneshreppur, Bæjarhreppur, Húnaþing vestra, Áshreppur, Sveinsstaðahreppur, Torfalækjarhreppur, Blönduóssbær, Svínavatnshreppur, Bólstaðarhlíðarhreppur, Höfðahreppur, Skagabyggð, Sveitarfélagið Skagafjörður og Akrahreppur.
2. Norðausturkjördæmi.
Til þess teljast eftirtalin sveitarfélög: Siglufjarðarkaupstaður, Ólafsfjarðarbær, Grímseyjarhreppur, Dalvíkurbyggð, Hríseyjarhreppur, Arnarneshreppur, Hörgárbyggð, Akureyrarkaupstaður, Eyjafjarðarsveit, Svalbarðsstrandarhreppur, Grýtubakkahreppur, Þingeyjarsveit, Skútustaðahreppur, Aðaldælahreppur, Húsavíkurbær, Tjörneshreppur, Kelduneshreppur, Öxarfjarðarhreppur, Raufarhafnarhreppur, Svalbarðshreppur, Þórshafnarhreppur, Skeggjastaðahreppur, Vopnafjarðarhreppur, Norður-Hérað, Fljótsdalshreppur, Fellahreppur, Austur-Hérað, Borgarfjarðarhreppur, Seyðisfjarðarkaupstaður, Fjarðabyggð, Mjóafjarðarhreppur, Fáskrúðsfjarðarhreppur, Búðahreppur, Stöðvarhreppur, Breiðdalshreppur og Djúpavogshreppur.
3. Suðurkjördæmi.
Til þess teljast eftirtalin sveitarfélög: Sveitarfélagið Hornafjörður, Skaftárhreppur, Mýrdalshreppur, Rangárþing eystra, Rangárþing ytra, Ásahreppur, Vestmannaeyjabær, Gaulverjabæjarhreppur, Sveitarfélagið Árborg, Hraungerðishreppur, Villingaholtshreppur, Skeiða- og Gnúpverjahreppur, Hrunamannahreppur, Bláskógabyggð, Grímsnes- og Grafningshreppur, Hveragerðisbær, Sveitarfélagið Ölfus, Grindavíkurkaupstaður, Sandgerðisbær, Gerðahreppur, Reykjanesbær og Vatnsleysustrandarhreppur.
2. gr.
Yfirkjörstjórn getur ákveðið að í kjördæmi sé umdæmiskjörstjórn. Skal hún kosin af yfirkjörstjórn og skipuð þremur mönnum og jafnmörgum til vara. Umdæmiskjörstjórn kýs sér sjálf oddvita.
3. gr.
4. gr.
5. gr.
6. gr.
7. gr.
a. 2. mgr. orðast svo:
Engum, sem ekki er á kjörskrá, má kjörstjórn leyfa að greiða atkvæði nema annað tveggja komi til:
1. Hann framvísi vottorði, undirrituðu af oddvita sveitarstjórnar eða framkvæmdastjóra sveitarfélags, um að hann afsali sér kosningarrétti þar sem hann er á kjörskrá enda hafi kjörstjórn þess kjörstaðar þar sem kjósandi hyggst neyta atkvæðisréttar borist tilkynning um hvaða kjósendum sveitarstjórn hefur gefið vottorð.
2. Hann undirriti beiðni á sérstakt eyðublað um að afsala sér kosningarrétti í þeirri kjördeild þar sem nafn hans er á kjörskrá og að kjörstjórn á þeim kjörstað þar sem kjósandi óskar að neyta atkvæðisréttar staðfesti slíkt afsal með undirritun oddvita eða tveggja kjörstjórnarmanna.
b. Við greinina bætist ný málsgrein er orðast svo:
Kjörstjórn er óheimilt að staðfesta vottorð eða beiðni um afsal kosningarréttar nema sannað verði, með þeim hætti sem kjörstjórn metur gilt, að nafn kjósanda standi á kjörskrá í annarri kjördeild í sama kjördæmi og hann hafi ekki neytt kosningarréttar þar. Skráð skal athugasemd á kjörskrá, þar sem nafn kjósanda er, hvar hann neyti kosningarréttar og þess getið í kjörbók. Afsalið skal færa í kjörbók undirkjörstjórnar þar sem kjósandinn neytir kosningarréttar og vottorðið skal fylgja í frumriti til yfirkjörstjórnar með kjörbók þeirrar kjördeildar þar sem það er lagt fram og notað.
8. gr.
Kjósandi greiðir atkvæði á þann hátt að hann markar með ritblýi kross í ferning fyrir framan bókstaf þess lista á kjörseðlinum sem hann vill kjósa.
9. gr.
a. Á eftir orðinu „yfirkjörstjórnar“ í 2. málsl. 2. mgr. kemur: eða eftir atvikum til umdæmiskjörstjórnar, sbr. 1. mgr. 97. gr.
b. Á eftir orðinu „yfirkjörstjórn“ í 3. málsl. 2. mgr. kemur: eða umdæmiskjörstjórn.
10. gr.
a. 1. mgr. orðast svo:
Ef yfirkjörstjórn eða umdæmiskjörstjórn er viðstödd á kjörstað og talning atkvæða fer fram samstundis má kjörstjórn afhenda yfirkjörstjórn eða umdæmiskjörstjórn atkvæðakassann óinnsiglaðan að viðstöddum umboðsmönnum lista.
b. Á eftir orðinu „yfirkjörstjórnar“ í 2. mgr. kemur: eða eftir atvikum til umdæmiskjörstjórnar.
11. gr.
a. Við greinina bætist ný málsgrein er verður 1. mgr. og orðast svo:
Yfirkjörstjórn getur ákveðið að auk talningar hjá henni geti talning farið fram hjá umdæmiskjörstjórn, á öðrum stað í kjördæminu.
b. Á eftir orðinu „hún“ í 1. málsl. 1. mgr., er verður 2. mgr., kemur: eða umdæmiskjörstjórn.
c. Á eftir orðinu „yfirkjörstjórnar“ í 2. málsl. 1. mgr., er verður 2. mgr., kemur: eða umdæmiskjörstjórnar.
d. Á eftir orðinu „yfirkjörstjórnar“ í 3. málsl. 1. mgr., er verður 2. mgr., kemur: eða umdæmiskjörstjórnar.
12. gr.
13. gr.
a. Á eftir orðinu „yfirkjörstjórn“ í 1. málsl. 1. mgr. kemur: eða umdæmiskjörstjórn.
b. Á eftir orðinu „Yfirkjörstjórn“ í 2. málsl. 1. mgr. kemur: eða umdæmiskjörstjórn.
c. Á eftir orðinu „yfirkjörstjórnar“ í 2. mgr. kemur: eða umdæmiskjörstjórnar.
14. gr.
15. gr.
a. Á eftir orðinu „yfirkjörstjórn“ í 1. málsl. 1. mgr. kemur: eða umdæmiskjörstjórn.
b. Á eftir orðinu „kjörstjórnar“ í 2. málsl. 1. mgr. kemur: eða umdæmiskjörstjórnar.
c. Á eftir 2. mgr. kemur ný málsgrein er orðast svo:
Nú verður ágreiningur innan umdæmiskjörstjórnar eða á milli umdæmiskjörstjórnar og einhvers umboðsmanns um það hvort kjörseðill er gildur eða ógildur og skal þá umdæmiskjörstjórnin senda hann til yfirkjörstjórnar sem úrskurðar um gildi hans.
d. Í stað orðanna „færir yfirkjörstjórn“ í 1. málsl. 3. mgr., er verður 4. mgr., kemur: kynnir umdæmiskjörstjórn niðurstöðu talningar sinnar yfirkjörstjórn sem færir.
16. gr.
Hafi talning farið fram hjá umdæmiskjörstjórn skal hún, eftir að starfi hennar er lokið, senda alla notaða kjörseðla undir innsigli til yfirkjörstjórnar og skal gildum og ógildum kjörseðlum haldið aðgreindum. Auk þess sendir hún yfirkjörstjórn allar kjörskrár í innsigluðum umbúðum og einnig eftirrit af gerðabók sinni viðvíkjandi kosningunni. Yfirkjörstjórn skal fara með þessi gögn á sama hátt og þau sem eru í hennar vörslu.
17. gr.
18. gr.
19. gr.
Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
Frumvarpið er samið í dóms- og kirkjumálaráðuneytinu. Megintilgangur þess er að heimila talningu atkvæða á fleiri en einum stað í hverju kjördæmi. Með breyttri kjördæmaskipan hafa sum kjördæmin stækkað svo mjög að vegalengdir innan þeirra gætu hamlað því að atkvæðasendingar bærust með góðu móti á milli staða, sér í lagi ef til kosninga kæmi að vetri til. Enn fremur þykir nauðsynlegt að upptalning á sveitarfélögum í 6. gr. laganna verði lagfærð í samræmi við breytingar sem orðið hafa á heiti þeirra vegna sameiningar eða af öðrum ástæðum. Þá er lagt til að kjörseðlar verði útbúnir með kassa eða ferningi fyrir framan listabókstafina, sem kjósendur setja krossinn í. Tekið skal fram að atkvæði er gilt þótt merkt sé utan fernings, svo lengi sem ljóst er við hvaða listabókstaf er átt. Í þessu sambandi er brýnt að hafa í huga að vafaatkvæði verði skýrð með hliðsjón af vilja kjósanda. Loks er talin ástæða til að auðvelda kjósendum, sem eiga erfitt með að komast á sinn rétta kjörstað eða greiða atkvæði þar, t.d. vegna fötlunar, að afsala sér kosningarrétti í sinni kjördeild og fá að greiða atkvæði í annarri kjördeild.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
1. Eyrarsveit varð Grundarfjarðarbær.
2. Hólmavíkurhreppur og Kirkjubólshreppur sameinuðust í Hólmavíkurhrepp.
3. Blönduóssbær og Engihlíðarhreppur sameinuðust í Blönduóssbæ.
4. Vindhælishreppur og Skagahreppur sameinuðust í Skagabyggð.
Heitum eftirfarandi sveitarfélaga í Norðausturkjördæmi hefur verið breytt, en breytingarnar eru:
1. Ólafsfjarðarkaupstaður varð Ólafsfjarðarbær.
2. Skriðuhreppur, Öxnadalshreppur og Glæsibæjarhreppur sameinuðust í Hörgárbyggð.
3. Hálshreppur, Ljósavatnshreppur, Bárðdælahreppur og Reykdælahreppur sameinuðust í Þingeyjarsveit.
4. Reykjahreppur og Húsavíkurkaupstaður sameinuðust í Húsavíkurbæ.
Heitum eftirfarandi sveitarfélaga í Suðurkjördæmi hefur verið breytt, en breytingarnar eru:
1. Austur-Eyjafjallahreppur, Vestur-Eyjafjallahreppur, Austur-Landeyjahreppur, Vestur- Landeyjahreppur, Fljótshlíðarhreppur og Hvolhreppur sameinuðust í Rangárþing eystra.
2. Rangárvallahreppur, Holta- og Landsveit og Djúpárhreppur sameinuðust í Rangárþing ytra.
3. Skeiðahreppur og Gnúpverjahreppur sameinuðust í Skeiða- og Gnúpverjahrepp.
4. Biskupstungnahreppur, Laugardalshreppur og Þingvallahreppur sameinuðust í Bláskógabyggð.
Um 2. gr.
Um 3. gr.
Um 4. gr.
Um 5. gr.
Um 6. gr.
Um 7. gr.
Kjósandi þarf þá að framvísa vottorði, undirrituðu af framkvæmdastjóra sveitarfélags eða oddvita sveitarstjórnar, um að hann afsali sér kosningarrétti þar sem hann er á kjörskrá enda hafi kjörstjórn þess kjörstaðar þar sem kjósandi hyggst neyta atkvæðisréttar borist tilkynning um hvaða kjósendum sveitarstjórn hefur gefið vottorð. Jafnframt getur hann undirritað, á sérstakt eyðublað, beiðni um að hann afsali sér kosningarrétti í þeirri kjördeild þar sem nafn hans er á kjörskrá og að kjörstjórn á þeim kjörstað þar sem kjósandi óskar að neyta atkvæðisréttar staðfesti slíkt afsal.
Áður en slíkt vottorð eða beiðni er staðfest ber kjörstjórn að afla staðfestingar frá þeim kjörstað eða kjördeild, þar sem nafn kjósanda er á kjörskrá, að hann hafi ekki neytt kosningarréttar. Þetta má t.d. gera símleiðis. Sé hvort tveggja staðfest og hafi verið skráð á kjörskrá við nafn kjósandans hvar hann neytir kosningarréttar skal kjörstjórn heimila honum að kjósa á viðkomandi kjörstað innan kjördæmisins.
Lítið hefur reynt á ákvæði 2. mgr. 80. gr. í reynd. Í alþingiskosningunum 1999 var afsal afgreitt í 88 tilfellum á landinu öllu, þar af 22 í Reykjavík.
Um 8. gr.
Um 9. gr.
Um 10. gr.
Þá er lagt til í b-lið að umdæmiskjörstjórn fái send þau kjörskráreintök sem notuð voru við kosninguna á þeim stöðum sem hún telur atkvæði frá.
Um 11. gr.
Aðrar breytingar þarfnast ekki skýringa.
Um 12. og 13. gr.
Um 14. gr.
Um 15. gr.
Þá er gert ráð fyrir í d-lið greinarinnar að yfirkjörstjórn kynni úrslit talningar í hverju kjördæmi með sama hætti og verið hefur, eftir atvikum að fengnum niðurstöðum frá umdæmiskjörstjórn, hafi hún verið kosin, sbr. 2. gr. frv. Það kemur þó ekki í veg fyrir að umdæmiskjörstjórn skýri viðstöddum frá niðurstöðu talningar í sínu umdæmi. Þegar yfirkjörstjórn telur aðsend utankjörfundaratkvæði sem ekki hafa borist til umdæmiskjörstjórnar í tæka tíð færir hún niðurstöðu þeirrar talningar með þeim tölum sem berast frá umdæmiskjörstjórn.
Um 16. gr.
Um 17. gr.
Um 18. gr.
Um 19. gr.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Umsögn um frumvarp til laga um breyting á lögum nr. 24/2000,
um kosningar til Alþingis.